Als ik ergens een broertje dood aan heb dan is het aan pretentieuze
mensen. Ze stralen arrogantie en hooghartig gedrag uit en wanen zich een alwetende
orakel. In de praktijk blijkt dat echter toch telkens weer flink tegen te
vallen. Dagelijks kom je dit soort heikneuters tegen en het zou een dagtaak vergen
een ieder van repliek te dienen. Pretentieus gedrag uit zich in het
zogenaamd bezitten van veel kennis omtrent onderwerpen als bijvoorbeeld architectuur,
kunst, literatuur en wijn. Een ontmoeting met een pretentieus persoon ontaardt
bij mij vaak in een frontale botsing. Wel behept met gedegen kennis sla ik de pretentieus
met keiharde feiten om de oren. Na de oorwassing druipen ze gedesillusionneerd
af. Steevast is mijn reactie : Pretenties? Pas moi. “ Pretentieus gedrag uit zich in
vele vormen en verbindt zich met diverse onderwerpen. Ik zal er enkele met u
doornemen.
Museum
Een ideale plek om mensen
met pretenties te ontmoeten is een museum. Het wemelt op deze plek van de
heikneuters die u op werkelijk tenenkrommende wijze laten “ genieten ” van hun sterk
tekort schietende kennis over kunst. ( u kunt de begrippen pretentieus mens en
heikneuter gerust als synoniemen beschouwen ) Waar een normaal mens een object
bekijkt en in zijn gedachten met het kunstwerk in gesprek gaat, vindt de
pretentieus het nodig op luidruchtige wijze een rammelende analyse op het
kunstwerk los te laten. U herkent ongetwijfeld de volgende situatie: een
heikneuter staat met een volgertje in een druk bezochte museumzaal voor een
abstract werk. Hij of zij overstelpt het volgertje met de ene na de andere
misplaatste theorie omtrent het kunstwerk, onderwijl zijn/haar wijsvinger
enkele millimeters van het object houdend. Het kippennekje draait zich honderdtachtig
graden in het rond en probeert contact te krijgen met zaalgenoten. Bij zulke
momenten staan mijn tenen gekromd in mijn schoenen en ballen mijn vuisten zich
tot loden kogels.
Schilderkunst
Ergens in de loop van de
twintigste eeuw heeft de “kunstelite” besloten afscheid te nemen van de
figuratieve ( schilder ) kunst. Het bekijken van bijvoorbeeld een schilderij
van de Leidse fijnschilder Gerard Dou werd als oubollig en verraad aan de kunst
gezien. Gerard Dou, een meester in het weergeven van de stoffelijke
werkelijkheid in olieverf, werd afgedankt als een leproze bouvier. Abstracte en
abstract - expressionistische kunst nam de plaats in van de Oude Meesters en het
werd na verloop van tijd gekker en gekker. Kunst had niks meer met schoonheid van
doen, maar moest vooral een blauwdruk zijn van een gefermenteerde geest. Honderden
bezoeken aan musea en jarenlange bestudering van de diverse perioden in de
schilderkunst hebben mij een dermate stevige basis verschaft een
onbevooroordeelde mening te kunnen geven over de schilderkunst. Mijns inziens
is de abstracte schilderkunst een vorm van kunst die zich openbaart bij
talentlozen en waarbij pretentieuze warhoofden met semi – psychologische
beschouwingen het kunstwerk een spirituele diepgang proberen te geven. Een bohemien
die onder invloed van alcohol en een afgedwaalde geest een niet te verteren kunstwerk
maakt die voor de normale mens niet te begrijpen is en slechts is voorbehouden aan de crème de la crème van de kunstminners; hoe voorspelbaar kun je het
hebben? Pizza eten op de Piazza Navona is minder cliché
Ik weet niet of u wel
eens een “schilderij” van Mark Rothko heeft gezien, maar bij het bekijken van
zo’n schilderij bekruipt mij sterk het gevoel dat ik danig in de maling
word genomen. Rothko is bekend om zijn kleurvlakken. Drie, vier of vijf
kleurtjes op een doek, meer is het niet. Onze pretentieuze kunstminner maakte
er een psychologisch web van en de veilingmeester wrijft zich in de
handen. Rothko, God hebbe zijn ziel, maakte een einde aan zijn leven. Volgens
de pretentieuze kunstliefhebbers was die aankondiging al in zijn schilderijen
te zien. Hij zou zichzelf een hoek in hebben geschilderd en hierdoor nog maar één
uitweg hebben gehad, zelfmoord. Ik heb het er niet uit kunnen halen.
Daarentegen kan ik me wel voorstellen dat ie zo schrok van zijn beroerde
schilderkunst dat de daad onvermijdelijk werd.
The Godfather op
schildergebied voor de heikneuters is Jackson Pollock. Jackson Pollock is
beroemd geworden door zijn manier van “schilderen “. Hij deed aan “action
painting “, afdeling “dripping.” Als u op internet een filmpje opzoekt van
Jackson Pollock dan schiet u ongetwijfeld in een lachstuip. Pollock legt een
laken op de grond, schuift een peuk in zijn mondhoek, neemt een potje verf, steekt
de kwast erin, “beats the little devil”
à la Bob Ross en laat de verf dan losjes op het doek druipen. Een nieuwe “sensationele
schildervorm “ was ontstaan en de pretentieuzen duikelenden over elkaar heen om
hun passie hiervoor wereldkundig te maken. Ik moet altijd weer aan een oude
reclame van Witte Reus denken als ik zo’n filmpje zie. De reclameslogan wast een berg, kost een beetje is
moeiteloos over te zetten naar een schilderij van Pollock, was niet moeilijk, kost heel veel. Schilderijen van Pollock behoren
n.l. tot de duurst geveilde ooit.
Ook ons land heeft een
prutser voortgebracht waarvoor de pretentieuze kunstliefhebber massaal voor op
de knietjes gaat, Karel Appel. In een beroemd filmpje gooit hij als een zot
klodden verf op een doek. Hij lijkt zichzelf totaal niet in de hand te hebben
en als een dronkeman gaat hij met de materie tekeer. Als reactie op zijn performance
zegt hij dat hij maar wat aanrotzooit. Zelfkennis was hem niet vreemd, hij rotzooide
inderdaad maar wat aan. Onze progressieve medemens omarmde de look a like van
Ron Jeremy en de kunstwereld was weer een dwaas rijker.
Pretentieuze mensen proberen
waardeloze kunstwerken psychologische diepgang te geven. Helaas heeft dit
onzinnige hippie geneuzel weinig effect. Een prutswerk blijft een prutswerk.
Hoe anders ben ik……………… Ik beoordeel het kunstwerk puur op artistieke kwaliteiten
in combinatie met de sociale, maatschappelijke en geschiedkundige context
waarin het kunstwerk is gemaakt. Een Oude Meester is voor mij niet alleen een kunstwerk,
maar ook een tijdmachine waarmee ik tijdelijk in een ander tijdperk kan
vertoeven en met mijn voelsprieten ragfijn deze context kan ontleden.
Een van mijn
lievelingsschilders is Ilya Repin, een Russische schilder die zich
specialiseerde in realistische schilderkunst en onderdeel was van de sociaal –
realisten. Repin heeft o.a een schitterend portret gemaakt van Lev Tolstoj, een
der grootmeesters van de Russische literatuur, wiens meesterwerken uiteraard
mijn netvliezen zijn gepasseerd. Ik noem Tolstoj en creëer een bruggetje naar
de literatuur. Ook op dit terrein maakt de heikneuter zich volkomen
belachelijk.
Literatuur
Eigenlijk heb ik
medelijden met de pretentieuzen. Waren ze voorheen al niet in staat een stuk
verantwoorde literatuur tot zich te nemen, sinds de intrede van social media
zijn ze helemaal niet meer capabel de aandacht langer dan een pagina vast te
houden. Door hun zwakke schouders zijn ze niet in staat de druk te weerstaan
die het digitale leven oproept. Non stop zijn ze bezig onnodige prikkels te kanaliseren
die de twittertjes, instagrammetjes en facebookjes van deze wereld oproepen. De
tijd schiet erbij in zich met serieuze literatuur bezig te houden. In plaats
daarvan lezen ze op hun onafscheidelijke smartphone de kreten die hun vele
vriendjes en vriendinnetjes via social media stieten. Uit hun glossy magazines
halen ze de namen van de nieuwste hippe schrijvers waarmee ze goede sier menen
te maken op de pretentieuze feestjes die ze bezoeken. Ze lezen diens
flutromannetjes die het niveau van de bouquetreeks niet overstijgen. Deze bundeltjes
staan vol met uitgemolken thema’s, motieven en onderwerpen als transgenderproblematiek,
biologische levenswijze, op zoek zijn naar jezelf, milieuproblematiek, incest
perikelen en de holocaust ontkenning om er maar enkele te noemen.
U begrijpt dat dit mijn
niet cup of tea is. Als ik lees trek ik me terug in mijn eigen wereld zodat ik ten
volste kan genieten van het meesterwerk dat op mijn schoot ligt. Meesterwerken
die zich altijd afspelen in gedenkwaardige periodes van de geschiedenis. U
vindt bij mij geen lichtzinnig vermaak of boekjes vol met poldermeisjes
romantiek. De romans die ik lees fileren de maatschappij door de ogen van zeer
interessante personages. Ik memoreerde al Tolstoj en daar kunt u gerust de rest
van de Russische bibliotheek bij leggen. Moeiteloos verplaats ik me van de negentiende
eeuw, de eeuw van de Dekabristen en Tolstoj, via Kerenski, Lenin, de Russische
Revolutie en het Stalinistisch regime naar de twintigste eeuw. Het zijn maar
enkele plekken en tijdperken op de aardbol die ik via hoogwaardige literatuur
heb leren kennen. Regelmatig maak ik uitstapjes naar bijvoorbeeld de Koude
Oorlog, de Franse Revolutie, het Romeinse Rijk, de Industriële revolutie en het
Interbellum om maar enkele voorbeelden te noemen.
Vergissen
Soms kan men zich akelig
vergissen en blijkt gedrag verre van pretentieus te zijn. Het overkwam mij een
keer. Vaak gebruiken pretentieuze mensen Engelse woorden om hun wollig
taalgebruik extra kracht bij te zetten. Een bode van de afdeling Personeelszaken
wordt een Human Resource Manager, een
derderangs wijktoneelstuk wordt een performance,
een slaaf wordt een trainee, je
doelen nastreven wordt hard on targets,
soft on tools en een achterbuurt waar men in een loods blikken bier kan wegtikken
wordt aangeduid als een Urban Experience. Het kan echter nog erger, mensen
die Griekse en Latijnse woorden in hun betoog metselen.
Jaren geleden, toen ik
nog wel eens mensen uit de brand hielp, kwam ik zo iemand tegen. De beste man,
een extreem vage kennis van me, had flink gestudeerd en er waren aardig wat exotische
woorden bij hem blijven hangen. Hij zat een avond op hete kolen. Er kwam een vriend
uit het buitenland over en hij zou die avond met hem gaan eten. Een ritje
spoedeisende hulp voor een gezinslid noopte hem echter van de afspraak af te
zien. Hij vroeg mij of ik zijn vriend kon opvangen en vermaken. Ik verstond slechts de helft van wat hij zei door de ontzaglijk hete
aardappel die hij in zijn keel had hangen. Met veel air en tamtam meldde hij me
dat de Homo Sapiens om 20.00 uur bij
restaurant X zou zijn. Woede maakte zich van me meester. Ik vond het geen probleem
om hem te helpen maar keurde zijn pretentieus geneuzel af. Ik wilde serieus
genomen worden en begreep dondersgoed dat ik een afspraak met een man had en
niet met een of andere exotische benaming voor mens. Ik slikte mijn woede
echter weg en aanvaardde zijn verzoek.
Ik was redelijk op tijd
en zat heerlijk te genieten van mijn Nero d’Avola. Deze blauwe druif van het
eiland Sicilië ambieer ik het meest in pure en dus niet geblende vorm. De uitgebalanceerde
combinatie van kruidigheid en fruitigheid polijstten mijn smaakpapillen en deed
een gevoel van welbehagen bij me oproepen. Mijn gedachten dwaalden af naar het
Sicilië van de Klassieke oudheid, een periode in de geschiedenis waarover ik
zoveel gelezen heb. Met haar superieure kunst – en levensvormen een helaas niet
meer bestaand Utopia. Een plek waar ik zoveel beter tot mijn recht zou komen.
In de verte deed een
nasale stem mij echter weer afdalen in de spelonken van de kille werkelijkheid.
Een nogal verwijfd manspersoon kwam met uitgestoken hand op mij aflopen. Zijn
pantalon zat strak om zijn jongensbillen gespannen. De zijden blous die hij
droeg was ongeveer drie maten te klein met als doel zijn afgetrainde torso
beter te doen uitkomen. Pluizig borsthaar baande zich een weg door de
knoopsgaten naar buiten en de gel in zijn gepommeerde kapsel rook naar jasmijn
en lavendel.
Hij keek me met angstige konijnenoogjes
aan en vroeg :
“Bent u………………?”
“Ja”, antwoordde ik op
fluistertoon.
Hij schoof zijn
fluweelzachte handje zachtjes in mijn handpalm en stelde zich voor.
“Mijn naam is Sapiens.”
“Sapiens?”
“Ja, Sapiens.”
“Sapiens de…………? “
“Ja, Sapiens de homo, de
homo Sapiens.”
Het kwartje daalde en het
ijs was meteen gebroken. Enigszins genegeerd door de foutieve inschatting die
ik had gemaakt van mijn extreem vage kennis, nam ik mezelf voor er een leuke
avond van te maken.
Een leuke avond werd het.
Sapiens werd flink dronken en ik kon me niet aan de indruk onttrekken dat hij
mij wel als toetje wilde hebben. Aangezien Sapiens zich de volgende ochtend om
7.30 uur op een congres moest melden besloot ik hem om 2400 uur met een zachte
trap onder zijn homokont naar zijn hotel te bonjouren. Als vrienden voor het
leven namen wij afscheid.
Pretentieuze mensen
zullen er altijd zijn. Hun gedrag heeft tot doel hun onvermogen te maskeren.
Van binnen zijn het diep ongelukkige en onzekere mensen die wollige praat nodig
hebben om zichzelf een goed gevoel te geven en hun gesprekspartner een verkeerd
beeld van hen te geven. Gelukkig is dit gedrag de ver van mijn bed show en ben
ik wel in staat iemands kennis en interesses op de juiste waarde te schatten.
Reacties
Een reactie posten